Jak w czasach pandemii uchronić firmę przed utratą płynności i upadłością?

Mimo, iż pojęcie płynności finansowej jest ogólnie znane i często wykorzystywane nie zawsze jesteśmy w stanie określić, czym dokładnie jest płynność i do jakich konsekwencji prowadzi jej brak.

Zgodnie z definicją jest to zdolność podmiotu do wywiązywania się tj. spłacania w terminie najbardziej wymagalnych (krótkoterminowych) zobowiązań. Są to np. zobowiązania związane z zapłatą kontrahentom za wyroby i usługi, opłaty rachunków, wypłaty wynagrodzeń, opłacanie rat leasingowych i kredytowych (*1).

Wszelkie sygnały świadczące o możliwej utracie płynności finansowej należy zdiagnozować jak najszybciej dając sobie szanse na wprowadzenie odpowiednich rozwiązań poprawiających sytuacje spółki. Skutkami braku odpowiednio szybkiej reakcji jest powstanie znaczącego zadłużenia a co za tym idzie ryzyko ograniczenia lub zerwania współpracy przez najważniejszych kontrahentów, rozpoczęcie naliczania odsetek karnych i w rezultacie dalsze próby egzekwowania długu poprzez np. firmy windykacyjne.

Utrata płynności jest bardzo niebezpieczną sytuacja dla przedsiębiorstw mogącą skutkować niewypłacalnością i ogłoszeniem upadłości.

Zgodnie z badaniem przeprowadzonym na początku kwietnia br. przez PwC (*2), którego celem było zaobserwowanie pierwszych skutków pandemii COVID-19 dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw oprócz spadków przychodów najważniejszym problemem są właśnie opóźnienia w płatnościach od klientów. Problemów z płynnością doświadcza ponad 50% firm. Zagrożenie utratą płynności jest problemem nawet w tych sektorach gospodarki, w które kryzys wywołany pandemią nie uderza w pierwszym momencie np.: w przemyśle, gdzie aż 70% firm sygnalizuje problem z opóźnieniami płatności. 59,3% firm nie jest w stanie utrzymać płynności finansowej bez zwalniania pracowników dłużej niż przez 3 miesiące. Wysoce prawdopodobna jest, więc sytuacja, że utrzymywana społeczna izolacja zacznie wywierać największy negatywny wpływ na gospodarkę dopiero od maja, gdy znaczna grupa firm straci możliwość wywiązywania się ze zobowiązań.

Im szybciej podejmiemy środki zapobiegawcze lub/ i naprawcze tym szansa ich powodzenia będzie większa. Tym niemniej konkretne działania i decyzje w walce o utrzymanie płynności powinny być warunkowane dokładną sytuacja, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo - czy utrzymuje płynność finansową? Czy pojawiają się już pierwsze oznaki, że w niedługim czasie może ją utracić? Czy firma już dziś zaczyna borykać się z brakiem płynności? A może problem już istnieje i następnym krokiem jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia sądowego postępowania restrukturyzacyjnego?

Problem z płynnością oraz sposoby jego rozwiązania należy rozpatrywać indywidualnie, uwzględniając charakterystykę konkretnego przedsiębiorstwa i dokładną sytuację, w jakiej się znajduje.

Poniżej przedstawię uniwersalny zbiór propozycji, które warto wykorzystywać próbując polepszyć płynności przedsiębiorstwa:

I. Renegocjowanie warunków płatności z wierzycielami
Unikanie kontaktu z wierzycielami podczas problemów z płatnościami prowadzi do dalszego pogarszania zaistniałej sytuacji, osłabiania pozycji negocjacyjnej oraz utraty zaufania kontrahenta. Tymczasem osiągnięcie porozumienia nie tylko nie jest bardzo trudne, ale i obustronnie korzystne - naszym wierzycielom również zależy na odzyskaniu środków.

II. Monitoring płatności – analiza rejestru dłużników
Kontrolowanie płatności umożliwia budowanie dobrego kontaktu z klientem, wzajemnego szacunku, skrócenie czasu oczekiwania na płatność oraz podejmowanie działań wyprzedzających w przypadku zdiagnozowania problemów u kontrahenta. Monitoring płatności, zwłaszcza podczas kryzysu, powinien być nierozerwalnie związany ze stałym weryfikowaniem kondycji finansowej obecnych i potencjalnych kontrahentów w dostępnych rejestrach dłużników.

III. Skrócenie terminów płatności – optymalizacja cyklu obiegu gotówki
W zależności od branży można zażądać płatności od kontrahentów w ciągu 14 do 60 dni. Im czas na zapłatę jest krótszy, tym lepiej dla przedsiębiorstwa im natomiast dłuższe są cykle operacyjne tym ryzyko utraty płynności finansowej większe.

IV. Restrukturyzacja zaciągniętych kredytów
Wypracowanie porozumienia z bankiem, polegającego na np. wydłużeniu okresu spłaty, może pozwoli na odzyskanie płynności lub wygenerowania oszczędności w krytycznym dla firmy momencie. Kruczkiem takiego rozwiązania jest jednoczesne zwiększenie wartości całego zobowiązania.

V. Konsolidacja zaciągniętych kredytów
Na skutek konsolidacji kredyt spłacany będzie przez dłuższy czas, ale przedsiębiorca będzie posiadał na bieżąco większą ilość gotówki (*3).

VI. Wakacje kredytowe
Standardowo wakacje kredytowe umożliwiają odroczenie spłaty raty kapitałowej lub kapitałowo-odsetkowej jednak w dobie pandemii COVID-19 banki wyszły naprzeciw potrzebom kredytobiorców umożliwiając zawieszenie spłaty na okres od 3 do 6 miesięcy.

VII. Leasing zwrotny
Dzięki zawarciu długoterminowej umowy leasingu dotychczasowy właściciel nadal może wykorzystywać leasingowany sprzęt. Koszty takiego rozwiązania najczęściej przekraczają kwotę, którą przedsiębiorca uzyskał ze sprzedaży w ramach leasingu odwrotnego tym niemniej w sytuacji pilnej potrzeby gotówki takie rozwiązanie jest często lepsze niż pospieszna sprzedaż aktywów (*4).

VIII. Skorzystanie z usługi faktoringu
Podjęcie współpracy z Faktorem umożliwi odmrożenie środków i jednoczesne odciążenie pracowników działów windykacyjnych. W zależności od szczegółów zawartej umowy przedsiębiorstwo uzyskuje również dostęp do usług ułatwiających zarządzanie wierzytelnościami np.: rejestrowanie, rozliczanie, windykacja a nawet doradztwo z zakresu finansów i marketingu.

IX. Poszukiwanie dodatkowych źródeł finansowania przedsiębiorstwa
Podczas pandemii COVID-19 sposobem na dodatkowe źródło przychodów może okazać się skorzystanie z rządowych propozycji pomocy w ramach tarcz antykryzysowych. Pozyskane w ten sposób środki finansowe pozwolą zachować płynność i przetrwać najtrudniejszy moment.

Weryfikacja zdolności do wywiązywania się z aktualnych zobowiązań jest jednym z głównych obowiązków osób zajmujących się finansami przedsiębiorstwa. Rolą kadry menedżerskiej jest zbudowanie opartego na wskaźnikach, opomiarowanego systemu zarządzania płynnością umożliwiającego wczesne wychwytywanie nieprawidłowości i zagrożeń w obszarze płynności finansowej. Służyć temu ma roztropne dysponowanie środkami pieniężnymi i ustalanie wpływów i wydatków gotówkowych (*5). Ponad to permanentne monitorowanie wyników przedsiębiorstwa jest najlepszym sposobem na uniknięcie problemów z brakiem płynności finansowej.

1) D. Wędzki „Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa”, Kraków 2003
2) Raport PWC, „Polski mikro, mały i średni biznes w obliczu pandemii
3) Strona internetowa: poradnikprzedsiebiorcy.pl, na dzień 21.05.2020
4) Strona internetowa: poradnikprzedsiebiorcy.pl, na dzień 21.05.2020
5) P. Rybicki, Przyczyny utraty płynności, Prawo przedsiębiorcy nr 48/2003, s. 16